‘Digitalisering is een sluipmoordenaar van de rechtsstaat’

Techreuzen met veel te veel invloed, datalekken, privacyschendingen en nepnieuws: de politiek is onmachtig in het digitale tijdperk. Voormalig D66-Kamerlid Kees Verhoeven, meervoudig IT-politicus van het Jaar, beschrijft in zijn boek ‘De Democratie Crasht’ zijn zorgen, maar deelt ook oplossingen.

Verhoeven volgde als D66-Kamerlid de ontwikkelingen rondom digitalisering jarenlang op de voet. Hij maakt zich grote zorgen over de gevolgen voor zowel de samenleving als de politieke besluitvorming. In zijn boek, dat op 23 januari is verschenen, beschrijft hij deze. AG Connect ging in gesprek met Verhoeven over zijn beweegredenen.

Waarom kies je er eigenlijk voor om een boek te schrijven in plaats van een rol als Kamerlid, waarmee je direct invloed kunt uitoefenen op besluitvorming?

“Het was geen keuze tussen politiek of een boek. Het besluit om te stoppen in de politiek nam ik lang geleden al. Het idee voor dit boek ontstond aan het einde van mijn politieke carrière toen de Wet Gegevensverwerking door Samenwerkingsverbanden (WGS) schouderophalend werd aangenomen in de Tweede Kamer. Daarbij werden de vergaande gevolgen op het gebied van privacy voor burgers over het hoofd gezien. Voor mij was het steeds duidelijker dat de politiek kampt met een kennisgebrek op het gebied van digitalisering. De bezorgdheid die ik al had, werd aan het einde van mijn carrière steeds concreter. ‘Hierover moet ik iets over op papier zetten’, dacht ik. Dat werd een boek waarin ik beschrijf hoe de democratie steeds verder onder druk komt te staan, zowel door ontwikkelingen van binnenuit als van buitenaf. Ik hoop dat mensen die het lezen erover nadenken en dat uiteindelijk de politiek, de Haagse snelkookpan, minder hijgerig en opgefokt wordt.”

Je schetst in je boek diverse zorgen, maar je biedt ook oplossingen met randvoorwaarden en beleidskaders. Hoe realistisch is het dat deze worden uitgevoerd?

“Het boek behelst veel: een veranderende samenleving, digitalisering, globalisering. Het was daardoor een ingewikkeld boek om te schrijven. Met het boek wil ik in eerste instantie blootleggen wat er aan de hand is. Digitalisering heeft meer negatieve gevolgen dan verslaving aan sociale media. We maken slechte wetten en voeren slecht beleid. Willen we op deze manier door met politieke besluitvorming? Met de talloze online bedreigingen aan politici en duizenden moties waarvan 90% niets toevoegt en Kamerleden en ministers die omvallen, mensen die niet langer door willen in de politiek? Om die cultuur te doorbreken is meer dan één oplossing nodig. Het is een breed samenspel van factoren die gezamenlijk de cultuur in Den Haag moeten doorbreken. Die beschrijf ik in mijn boek. Ik hoop de besluitvormingscultuur en de politieke cultuur te veranderen.”