Management

Juridische zaken
Kees Verhoeven

‘Digitalisering is een sluipmoordenaar van de rechtsstaat’

Kees Verhoeven over zijn boek ‘De Democratie Crasht’.

Kees Verhoeven © D66
24 januari 2023

Kees Verhoeven over zijn boek ‘De Democratie Crasht’.

Techreuzen met veel te veel invloed, datalekken, privacyschendingen en nepnieuws: de politiek is onmachtig in het digitale tijdperk. Voormalig D66-Kamerlid Kees Verhoeven, meervoudig IT-politicus van het Jaar, beschrijft in zijn boek ‘De Democratie Crasht’ zijn zorgen, maar deelt ook oplossingen.

Verhoeven volgde als D66-Kamerlid de ontwikkelingen rondom digitalisering jarenlang op de voet. Hij maakt zich grote zorgen over de gevolgen voor zowel de samenleving als de politieke besluitvorming. In zijn boek, dat op 23 januari is verschenen, beschrijft hij deze. AG Connect ging in gesprek met Verhoeven over zijn beweegredenen.

Waarom kies je er eigenlijk voor om een boek te schrijven in plaats van een rol als Kamerlid, waarmee je direct invloed kunt uitoefenen op besluitvorming?

“Het was geen keuze tussen politiek of een boek. Het besluit om te stoppen in de politiek nam ik lang geleden al. Het idee voor dit boek ontstond aan het einde van mijn politieke carrière toen de Wet Gegevensverwerking door Samenwerkingsverbanden (WGS) schouderophalend werd aangenomen in de Tweede Kamer. Daarbij werden de vergaande gevolgen op het gebied van privacy voor burgers over het hoofd gezien. Voor mij was het steeds duidelijker dat de politiek kampt met een kennisgebrek op het gebied van digitalisering. De bezorgdheid die ik al had, werd aan het einde van mijn carrière steeds concreter. ‘Hierover moet ik iets over op papier zetten’, dacht ik. Dat werd een boek waarin ik beschrijf hoe de democratie steeds verder onder druk komt te staan, zowel door ontwikkelingen van binnenuit als van buitenaf. Ik hoop dat mensen die het lezen erover nadenken en dat uiteindelijk de politiek, de Haagse snelkookpan, minder hijgerig en opgefokt wordt.”

Boek Kees Verhoeven

Je schetst in je boek diverse zorgen, maar je biedt ook oplossingen met randvoorwaarden en beleidskaders. Hoe realistisch is het dat deze worden uitgevoerd?

“Het boek behelst veel: een veranderende samenleving, digitalisering, globalisering. Het was daardoor een ingewikkeld boek om te schrijven. Met het boek wil ik in eerste instantie blootleggen wat er aan de hand is. Digitalisering heeft meer negatieve gevolgen dan verslaving aan sociale media. We maken slechte wetten en voeren slecht beleid. Willen we op deze manier door met politieke besluitvorming? Met de talloze online bedreigingen aan politici en duizenden moties waarvan 90% niets toevoegt en Kamerleden en ministers die omvallen, mensen die niet langer door willen in de politiek? Om die cultuur te doorbreken is meer dan één oplossing nodig. Het is een breed samenspel van factoren die gezamenlijk de cultuur in Den Haag moeten doorbreken. Die beschrijf ik in mijn boek. Ik hoop de besluitvormingscultuur en de politieke cultuur te veranderen.”

Je boek is een behoorlijk zorgwekkende blik op de toekomst van de democratie. Zie je intussen ook wel positieve ontwikkelingen?

“Ja. Wat mij opvalt is dat Kamerleden het steeds vaker durven te zeggen dat ze het zat zijn om online beledigd en bedreigd te worden. Dat het Kamerlidmaatschap steeds lastiger is uit te voeren, wordt nu eindelijk meer besproken. Verder zie ik ook diverse goede samenwerkingen ontstaan tussen partijen. En er zijn nog steeds momenten dat Kamerleden elkaar vinden, begrip voor elkaar tonen en waardering uitspreken, zoals onlangs bij het afscheid van Gert-Jan Segers. Dat is hoopvol. Ook inhoudelijk zie ik vooruitgang, zoals het algoritmeregister van de overheid dat er nu komt. Een aantal jaren geleden vonden ze dat nog nieuwe bureaucratie en veel te omslachtig.”

Nu het boek klaar is: wanneer keer je terug in de politiek?

Voorlopig niet, ik ben blij met wat ik nu doe. Ik ben nog altijd bij de inhoud betrokken. Ik heb een bedrijf, Bureau Digitale Zaken, waarmee ik adviseer rondom digitaliseringsvraagstukken, zoals datacenters, de data van de overheid en cybersecurity. Deze rol bevalt mij goed. Maar ik sluit natuurlijk niet uit dat ik ooit nog eens een keer terugkeer in de politiek. Dan wel het liefst in een andere rol dan die ik de afgelopen jaren heb gehad."

 

5
Reacties
R.Heinen 30 januari 2023 12:52

Een ander voorbeeld bij de vorige reactie op dit artikel is het plan van het kabinet om een centrale database aan te leggen met alle persoonsgegevens die mensen aanleveren voor de aanvraag van een paspoort, zoals vingerafdrukken, handtekeningen en pasfoto’s.

Op https://autoriteitpersoonsgegevens.nl/nl/nieuws/ap-centrale-database-pa… is de reactie van de Autoriteit Persoonsgegevens van vandaag te vinden op dit plan.

dr. Jan Holvast 28 januari 2023 17:16

Leuk verhaal en jammer dat hij uit de politiek is gegaan. Ik moet het boek nog lezen, maar ben een beetje bang dat de techniek te veel de schuld krijgt, terwijl het vooral om de toepassingen gaat, zoals eerder genoemde witwaswet, waar weer de nadruk ligt op bestrijding criminaliteit. Belangrijk, maar ook deze moet zijn grenzen kennen

R.Heinen 25 januari 2023 15:44

De antiwitwaswet waarmee het kabinet naar eigen zeggen witwassen wil aanpakken en waarbij alle transacties van alle Nederlanders vanaf 100 euro worden gemonitord is een mooi voorbeeld bij dit artikel. Dit bancaire sleepnet is het zoveelste voorbeeld hoe een steeds kleinere groep mensen de macht over een steeds grotere groep mensen naar zich toetrekt.

In de wetenschap staat dit bekent als de elite theorie, zie https://en.wikipedia.org/wiki/Elite_theory

Op https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=2023D02245 is de reactie van de Autoriteit Persoonsgegevens te vinden.

R.Heinen 24 januari 2023 12:51

Dank voor deze interessante analyse. Wanneer we met een geïntegreerd wetenschappelijk perspectief naar de samenleving kijken dan kunnen we een soortgelijke conclusie trekken als de titel van het boek suggereert, zie bijvoorbeeld "Attenuated Democracy" in de referenties op https://photos.app.goo.gl/JB36yr26xwaKvgkQ8

Pietertje 24 januari 2023 12:27

Klopt het dat D66 tégen de WGS stemde? Dat is toch wat ik lees op de site van de eerste kamer. Asking for a friend.

Reactie toevoegen
De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.