Studenten en net-afgestudeerden zien in de crisis nog geen aanleiding om hun carrièreplannen bij te stellen, blijkt uit een enquête van Automatisering Gids.De arbeidsmarkt voor starters is momenteel lastig. Als er al wordt geworven, gaat de voorkeur hoofdzakelijk uit naar ervaren IT-professionals, die direct inzetbaar zijn en beschikken over kennis van en ervaring in de praktijk. Desondanks blijft de huidige lichting ICT-studenten en pasafgestudeerden redelijk optimistisch over haar carrièrekansen in de nabije toekomst. Dat blijkt uit een enquête die Automatisering Gids heeft gehouden onder 172 ICT-studenten en pasafgestudeerde informatici.

Van de ondervraagde studenten denkt 17 procent dat het een moeilijke opgave wordt om een baan op niveau te vinden, tegen de tijd dat zij zijn afgestudeerd. 10 procent durft hier geen voorspelling over te doen, en de rest ziet de toekomst nog altijd rooskleurig in. 32 procent stelt dat de vraag naar starters nu even minder is, maar dat ze straks weer zitten te springen om pasafgestudeerde ICT’ers. En 41 procent stelt dat de vraag naar hoogopgeleide starters onveranderd hoog is.

Pasafgestudeerden die wij hebben ondervraagd weten dat het in de praktijk iets anders ligt. Zo heeft 20 procent van de informatici die zijn diploma de afgelopen twaalf maanden heeft gehaald nog geen baan gevonden. En 11 procent vond wel een baan, maar moest genoegen nemen met een functie onder zijn niveau. Voor de crisis konden ICT-starters vrijwel allemaal direct aan de slag, inmiddels is dat beeld naar beneden bijgesteld. Zo’n 20 procent zegt dat de zoektocht naar een baan enkele maanden in beslag heeft genomen en 18 procent moest zelfs een halfjaar tot een jaar zoeken. Al moet wel worden vermeld dat nog altijd 40 procent van de respondenten nog voor het afstuderen een contract op zak had.

Vergeten lichtingToch is 18 procent van de ondervraagden bang onderdeel van een ‘vergeten lichting’ te worden, omdat veel werkgevers het werven van starters op een laag pitje hebben gezet. En maar liefst een kwart zou achteraf voor een andere studie hebben gekozen. 10 procent vindt de opleiding die ze hebben gedaan zwaar tegenvallen en 12 procent stelt dat de kansen op een baan veel groter zijn als er gekozen wordt voor een andere studie.

[nb bij de grafieken laat de donkere kleur de resultaten zien van Master studenten, de lichte die van de Bachelors]

 Frank Cörvers, hoofdonderzoeker bij het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA), raadt scholieren die nog twijfelen over hun studiekeuze aan niet blind voor Informatica te gaan. “Bij twijfel niet doen. Onderzoek goed hoe het met de arbeidsmarktperspectieven van andere studies die je interessant vindt is gesteld. Er zijn zeker beter in de markt liggende opleidingen, zoals werktuigbouwkunde. Maar als IT echt jouw passie is, zal ik het zeker niet afraden. Er zal altijd behoefte blijven aan goedopgeleide, gepassioneerde IT-professionals.”

Dat denkt ook Sylvia Roelofs van branchevereniging ICT~Office. “Starters hebben het nu even moeilijk, maar vanuit onze achterban krijgen wij voldoende signalen dat de arbeidsmarkt binnen twee jaar sterk zal aantrekken.”

De kansen voor studenten met specifieke skills zijn volgens haar groter dan die voor generalisten of meer theoretisch geschoolden. “Kansen zijn er nog altijd, er zijn ook nu nog vacatures. Recent onderzoek over de softwaresector laat zien dat juist in deze sector een groot groeipotentieel zit.” Kansen liggen er wat haar betreft vooral voor studenten die IT-kennis kunnen combineren met andere disciplines zoals bedrijfskunde of psychologie.

Onder niveau
Opvallend veel ICT-studenten zijn bereid om een baan te accepteren die onder hun niveau ligt. Slecht 14 procent houdt vol dit nooit te zullen doen. Ruim 70 procent zegt tijdelijk genoegen te nemen met een lagere functie, maar stelt wel de voorwaarde dat er zicht moet zijn op doorgroeimogelijkheden, 16 procent stelt geen enkele voorwaarde en is van mening dat in deze tijd de banen nu eenmaal niet voor het oprapen liggen. Daarnaast is er een groep die langer door wil studeren, nu de arbeidsmarkt voor starters is verslechterd. 23 procent wil na de bachelor nog een master doen en 16 procent was dit voor de crisis ook al van plan. Bedrijfskunde en System en Network Engineering lijken de populairste vervolgstudies.

Een op de vijf studenten vindt dat hun bachelor-ICT-opleiding hen niet goed voorbereid op de praktijk. Bij masterstudenten is dit zelfs een kwart. Gevraagd naar wat zij zouden veranderen als zij één dag opleidingsdirecteur zouden zijn, is meer aansluiting op de praktijk het meest genoemde antwoord. “Ik zou meer gastcolleges en praktijkcases invoeren. Nu zijn de cases vaak verzonnen, verouderd of onrealistisch”, reageert informaticastudent Bas. Ook wordt er nogal eens kritiek geuit op de kwaliteit van de docenten en op de manier van communiceren met studenten.

Volgens arbeidsmarktdeskundige Bas van de Haterd hoeven starters niet wakker te liggen of ze wel aan de bak komen. “Het was de afgelopen tijd lastiger om je droombaan te vinden, je moest meer moeite doen om je te onderscheiden. Maar de situatie stimuleerde wel om scherper te zijn en harder te werken.” Bovendien stelt hij dat ICT-starters alweer meer in trek zijn. Volgens hem is de vraag de laatste maanden enorm gestegen en zal de arbeidsmarkt in 2011 weer ouderwets krap worden. ROA-onderzoeker Cörvers wil aan de huidige lichting IT-studenten het advies geven dat ze zich moeten onderscheiden om hun baankansen te vergroten. “Zorg dat je eruit springt. Kies voor keuzevakken en specialisaties die goed in de markt liggen, ook in de toekomst. En bouw je netwerk op en probeer werkervaring op te doen in het ICT-domein tijdens je studie.”

Ultieme droombaan
Een ding is zeker: starters hebben hun carrièreplannen in ieder geval niet bijgesteld als gevolg van de crisis. Gevraagd naar hun ultieme droombaan, levert sterk uiteenlopende antwoorden op, de een nog ambitieuzer dan de ander – van een eigen IT-bedrijf tot CEO van Microsoft, van informaticadocent in de bovenbouw van een middelbare school tot tester bij Google. Vrijheid en afwisseling zijn de meest genoemde criteria waar een baan aan moet voldoen. Slechts een enkeling zoekt het buiten de IT. Piloot wordt tweemaal genoemd en boswachter en hoteltester in tropische landen eenmaal. Slechts een respondent wil het ‘lekker rustig aan’ doen: “Iets kunstzinnigs, een atelier aan huis, sieraden maken, of schrijver van gedichten of elfenverhalen. Lekker van tien, elf uur ’s ochtends tot een uur of vier ’s middags bezig zijn.”