De cao-lonen in de IT-sector zijn in 2008 met 3 tot 3,5 procent gestegen. Ericsson Telecommunicatie zit met een structurele loonsverhoging van 2,75 procent onder het gemiddelde. De medewerkers van RAET, EDS, T-Systems en Alcatel-Lucent (dat de kleinmetaal-cao volgt) krijgen er dit jaar 3,5 procent bij.
Medewerkers in hardwarebedrijven die onder de ICK-cao (Informatie, Communicatie en Kantoortechnologie) vallen, kregen dit jaar 3 procent loonsverhoging en in 2009 weer 3 procent. Bij iSoft is geen algemene loonsverhoging afgesproken, maar groeide het loonbudget met 4 procent, wat over de medewerkers met goede beoordelingen wordt verdeeld.

Bij de twee grote IT-cao’s van Atos Origin en Getronics PinkRoccade is voor 2008 (nog) geen cao afgesloten vanwege conflicten met de vakbonden over de hoogte loonsverhogingen. Door het uitblijven van deze twee cao’s hebben ongeveer 18.250 medewerkers geen nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst, op 52.500 die wel een onder een IT-cao vallen. Afgezien van de ICK-cao, waar ongeveer 30.000 IT-medewerkers onder vallen, is er in 2008 voor ruim 4000 medewerkers in de IT-sector een bedrijfs-cao afgesloten.

Veel van de IT-cao’s werken met een zogeheten beoordelingsafhankelijke beloningsmatrix, waardoor het lastig is een gemiddelde loonsverhoging vast te stelen. Ter illustratie: medewerkers van RAET die volgens de norm (niveau C) presteren en een RSP (relatieve schaalpositie) van 81-90 procent bezetten, krijgen er 3,5 procent bij. Medewerkers in de RSP 71-80 procent krijgen er 4,5 procent bij. Wie bij RAET onder de norm presteert (niveau A en B), krijgt geen loonsverhoging, wie structureel boven de norm functioneert (niveau E) krijgt er 5,5 procent bij, het hoogst mogelijke percentage bij RAET.

Volgens Maurice Limmen, bestuurder van CNV Dienstenbond, pakken de prestatiegerelateerde beloningsvormen voor veel werknemers uiteindelijk slechter uit dan de optelsom van een collectieve loonsverhoging plus een stapje in de loonschaal in meer klassieke cao’s. Het jaarlijkse salarisonderzoek van Automatisering Gids en Berenschot wijst uit dat de gemiddelde salarisverhoging van IT-professionals in de Nederlandse IT-industrie 5 procent bedraagt.

Vakbondsbestuurders die over de IT-cao’s onderhandelen namens FNV Bondgenoten, CNV Dienstenbond en De Unie typeren het afgelopen cao-seizoen als moeizaam en weerbarstig. Vijf bestuurders gaven antwoord op zeven vragen van Automatisering Gids over het lopende cao-seizoen. Voor bestuurder Wouter van Lith de Jeude van De Unie, pakte het cao-jaar onverwacht lastig uit. “Lastiger dan ik had verwacht. Al snel was duidelijk dat er een behoorlijke spanning op de overleggen stond doordat de verwachtingen van de medewerkers relatief hooggespannen waren, terwijl de werkgevers opvallend hard op de rem gingen staan.”

Maurice Limmen van CNV Dienstenbond stelt vast dat de werknemer na jaren van inleveren geld wil zien, terwijl werkgevers alle zeilen bij willen zetten om nieuwe jongen medewerkers te werven en daar liever het geld aan uitgeven. Gerard van Hees maakte in de cao-onderhandelingen heftige discussies mee over de pensioenkosten. “Loonstijgingen zijn zoveel mogelijk gedrukt voor duur personeel om beginnend personeel te kunnen ‘pleasen’.” Uitzondering op de moeizame cao-trajecten was de ICK-cao, die soepel tot stand kwam, zegt Huug Brinkers van De Unie.

De loonsverhogingen hebben de bestuurders de meeste hoofdbrekens gekost. Ook aanpassing van de salarissystematieken en de wens tot loondifferentiatie van de kant van de werkgevers was dit jaar een zeer belangrijk thema aan de onderhandelingstafels. Daarnaast is er veel te doen geweest over de pensioenvoorzieningen, flexibele werktijden in combinatie met ‘work-life balance’ en leeftijdsdagen.

Huug Brinkers van De Unie heeft de indruk dat het afsluiten van cao’s in de IT-sector dit jaar meer moeite heeft gekost dan vorig jaar. “Hoewel je niet echt kunt generaliseren denk ik dat het meer moeite heeft gekost. Kijk maar naar de situatie bij Atos Origin en Getronics PinkRoccade. De sector is zeer competitief en werkgevers zijn dan ook erg terughoudend voor wat de algemene loonontwikkeling betreft. Anders dan de trend in Nederland die juist voor de medewerkers een positiever beeld te zien geeft.”

De vakbondsbestuurders zijn in meerderheid tevreden over de behaalde cao-resultaten. Gerard van Hees (FNV Bondgenoten) heeft in de ICK-cao en bij iSoft, Ericsson en EDS principeakkoorden afgesloten. “Dat houdt in dat ik die uitkomst verdedig tegenover mijn achterban. In twee gevallen heb ik een eindbod gedaan dat de werkgever heeft geaccepteerd.” Zijn collega Nevin Demirtas is minder tevreden, vooral omdat het tot op heden niet is gelukt om bij Atos Origin succes te boeken. Wouter van Lith de Jeude van De Unie is tevreden over de drie cao’s waar zijn handtekening onder staat, maar kan net zo min als Demirtas tevreden zijn over de situatie bij Atos Origin.
Huug Brinkers: “De eerlijkheid gebiedt wel te zeggen dat De Unie nog steeds niet echt tevreden is over het ambitieniveau van veel werkgevers in de sector bij de cao-onderhandelingen. De loonsverhogingen zijn vaak volledig afhankelijk van iemands prestatie en (loon)schaalpositie (RSP). De verhogingen lijken dan vaak redelijk, maar niet vergeten moet worden dat deze meestal dienen voor de compensatie van zowel de geldontwaarding (inflatie), productiviteitsverbetering als de persoonlijke groei. De vaak hoge schaalposities van medewerkers die vanuit andere sectoren zijn ‘geïnsourcet’ hebben vaak als consequentie dat hun inkomen helemaal niet wordt verhoogd en dat het besteedbaar inkomen vaak jaar na jaar achteruitgaat.
Dit in tegenstelling tot veel andere sectoren, waarbij meer vastomlijnde systemen bestaan voor de salarisontwikkeling van medewerkers voor wat hun persoonlijke groei betreft. De cao-verhoging heeft dan vaak een wat meer collectief karakter en geldt in beginsel voor iedereen. Deze ‘problematiek’ wordt door veel werkgevers nogal eens niet begrepen. Men denkt dat vakbonden per definitie geen afspraken willen maken over gedifferentieerde loonontwikkeling of vormen van variabel loon. Dit is niet juist. Flexibiliteit en differentiatie in de ICT mag best, maar daar hoort dan wel een juist percentage bij. En dat is dan ook precies de kern van veel van de huidige cao-discussies (geweest).”
De vijf vakbondsbestuurders die het vragenlijstje over het cao-seizoen van 2008 van Automatisering Gids invulden, koesteren voorzichtig optimistische verwachtingen over de dialoog die tussen werkgevers en werknemersvertegenwoordigers in de IT-branche op gang is gekomen. Brinkers juicht het initiatief van harte toe, maar heeft geen hoge verwachtingen van concrete resultaten. “Een echte dialoog kan immers pas ontstaan als werkgevers in de sector een veel groter collectief bewustzijn ontwikkelen. Nu verschilt men vaak onderling nog teveel van mening en ziet men elkaar vooral als concurrenten. Tekenend is dat ICT~Office zich profileert als een branchevereniging (vooral gericht op economische aspecten) en niet als een werkgeversvereniging.”
De verwachtingen van Gerard van Hees zijn groot. “We moeten zoeken naar wat ons bindt en waarin we elkaar als werkgevers en werknemers kunnen versterken. We moeten ook leren dat de sector erg divers is en de vakorganisaties moeten zich richten op de werkgevers die wél willen. We moeten niet gaan trekken aan een dood paard.” Nevin Demirtas zegt dat het tijd is dat het ‘topoverleg’ echt body gaat krijgen. “We hebben elkaar simpelweg nodig, de werkgevers en de vakbonden.”
Op de vraag: ‘Wat is uw voorspelling ten aanzien van het aantal en de kwaliteit van de cao’s die over vijf jaar in de IT-sector zullen worden afgesloten?’ antwoordt Wouter van Lith de Jeude: “Ik verwacht over vijf jaar iets minder cao’s. Dat heeft niet zozeer te maken met posities van bedrijven ten opzichte van het afsluiten van cao’s als zodanig, maar meer met de beweging van samenvoeging van bedrijven. Kwaliteit hangt onder andere af van hoe je die definieert. Het gaat er vooral om wat medewerkers/leden willen en accepteren. Wat dat betreft moeten we de mogelijkheden de komende tijd aftasten, maar dat is een doorgaand proces. Ik ga ervan uit dat we de komende jaren naar tevredenheid van de achterban cao’s kunnen blijven afsluiten.”
Brinkers, ook bestuurder van De Unie antwoordt: “De sector zal in 2013 in ieder geval een nog veel grotere economische betekenis krijgen. Je zou dus verwachten dat de sector verder zal groeien en hopelijk meer ‘volwassen’ zal worden. Of dit ook zonder meer voor de arbeidsvoorwaarden en arbeidsverhoudingen zal gelden, laat zich moeilijk voorspellen. Niemand weet immers wat tegen die tijd de effecten zullen zijn van verdere globalisering, de ontwikkelingen van de wereldeconomie en een verdere trend van individualisering. Daarbij komt dat voor wat de arbeidsverhoudingen betreft ik de afgelopen jaren meerdere malen heb moeten constateren dat de IT nog een behoorlijke achterstand heeft op veel andere sectoren. Niet voor niets maken velen, waaronder ook ICT~Office zich op dit moment zorgen over het imago van de sector.”
Gerard van Hees denkt dat het aantal cao’s zal toenemen in vijf jaar. “Door fusies en overnames zal bij de grote bedrijven de behoefte aan een cao worden gekweekt. Ook de kwaliteit zal toenemen. De investeringskosten in personeel zullen een onderdeel worden van de cao, evenals de toename in arbeidsproductiviteit. Ik voorzie dat de grootste slag gemaakt zal worden op het terrein van de verschuiving van aanwezigheid naar output-meting, waarbij de werktijden geïndividualiseerd zullen worden.”


Cao-lonen: 3 tot 3,5 % erbij
ICK-cao De 30.000 medewerkers in de informatie-, communicatie- en kantoortechnologiebranche hebben er per 1-1-2008 3% salaris bijgekregen en krijgen in 2009 opnieuw 3%.
EDS De goed functionerende medewerkers van EDS Nederland hebben er 3,25% slaris bijgekregen.
T-Systems sprak met de vakbonden een collectieve loonsverhoging van 3,5% af voor de ongeveer 260 medewerkers.
Ericsson voerde voor zijn ongeveer 1100 medewerkers een structurele loonsverhoging van 2,75% door.
iSoft bepaalde geen algemene loonsverhoging, maar verhoogde het loonbudget met 4%.
Atos Origin en Getronics PinkRoccade sloten voor 2008 (nog) geen cao af.