Bijblijven stelt IT’er voor fikse uitdaging in huidige arbeidsmarkt

Maar liefst 71% van de Nederlandse IT’ers heeft minimaal een hbo-opleiding afgerond, blijkt uit de Salary Survey 2019, het jaarlijkse beloningsonderzoek van AG Connect en Berenschot. Het wil niet zeggen dat die gevolgde studie ook een relevante IT-opleiding betrof: slechts 59% van de bijna 2.000 respondenten heeft een relevante IT-studie afgerond en nog eens 7% begon hier wel aan, maar studeerde niet af. Dat betekent dat ruim een derde van de ondervraagde IT’ers geen diploma op zak heeft van een IT-opleiding. Securityspecialisten, datascientists en beheerders hebben het vaakst een relevante IT-studie afgerond, terwijl managers en beleidsmedewerkers vaak een studie in een andere richting hebben gevolgd (zie figuur 1).

Figuur 1: Heb je een relevante IT-opleiding gevolgd? (Bron: Salary Survey 2019)

Dat toch nog zo’n 20% tot 25% van de hardcore IT-professionals in ons land geen relevante IT-studie heeft afgerond, heeft waarschijnlijk ook te maken met de kloof tussen vraag en aanbod op de Nederlandse IT-arbeidsmarkt. Werkgevers zullen hierdoor eerder geneigd zijn om genoegen te nemen met een professional zonder IT-achtergrond en zijn meer bereid dan ooit om nieuwe werknemers zelf op te leiden. Al kan dit volgens Leo Demont, directeur van IT-opleider Computrain, in een hoger tempo. “Veel werkgevers kunnen minder problemen ervaren bij het invullen van vacatures als zij hun, vaak te hoge, requirements bijstellen. De gevraagde profielen zijn veelal niet een startprofiel dat ontwikkelbaar is, maar een gewenst profiel. Daarnaast zijn bedrijven best behoudend in het aantrekken van personeel voor de lange termijn met potentieel dat ontwikkelbaar is. Ze weten wat ze nu nodig hebben, maar weten ook dat de wereld en rolinhoud over drie tot vijf jaar fors anders zal zijn.”

PEAK-IT biedt sinds kort zelf traineeships aan van achttien maanden, die op maat voor de klant en kandidaat worden samengesteld. “De IT is heel veranderlijk, dus zelfs een op maat gemaakt traineeship is niet in beton gegoten”, benadrukt operationeel directeur Richard Stassen. “De standaardprogramma’s van een maand of drie die veel organisaties aanbieden, zijn vaak heel basaal. Dat zijn dan geen hardcore IT’ers, maar eerder de scrummasters, projectmanagers en teamleads. Om echter een IT-specialist te worden, zijn die achttien maanden theorie en praktijkervaring echt essentieel.”

Danny Swaanenburg (37) vloog als piloot tien jaar lang de hele wereld rond. Tot hij in 2017 plotseling werd afgekeurd door een lichte afwijking aan zijn hart en hij niet meer als commercieel piloot mocht werken. Zijn vader en zus zitten in de sales binnen de IT en zijn zwager is databasebeheerder. “Zo kwam het dat ik dacht: een baan binnen de IT biedt een goede toekomst, er zijn daar altijd mensen nodig.” Dus volgde hij een onlineprogrammeercursus van vier maanden. Hij vond het meteen interessant, maar hij besefte dat hij met zo’n snelcursus niet direct IT’er was. “De markt van nu zoekt mensen met ervaring. Daar kom ik dan met mijn vier maandjes programmeerervaring. Daarom is dit traineeship een uitkomst. Ik word verder opgeleid en gekneed naar de behoefte van het bedrijf waarvoor ik werk. En niet onbelangrijk: ik krijg gewoon betaald.”

Onderscheiden met opleidingsbeleid

Het beleid van PEAK-IT is eerder uitzondering dan regel. Uit de Salary Survey 2019 blijkt dat IT’ers behoorlijk vaak klagen over gebrek aan visie en ondersteuning bij hun managers als het gaat om opleidingen (zie figuur 2). En dat is jammer. Want een goed opleidingsbeleid is zeker iets waarmee een werkgever zich kan onderscheiden, wil het de slag om IT-talent winnen. Uit ons beloningsonderzoek blijkt dat IT’ers scholing – na salaris – de belangrijkste arbeidsvoorwaarde vinden die ze het komend jaar het liefst zien verbeteren. Daarnaast is onvrede over opleidingsbeleid – eveneens na salaris – het meest gegeven antwoord op de vraag waarom IT’ers (overwegen om) hun werkgever (te) verlaten. “Dat je een marktconform salaris biedt, staat buiten kijf, maar een ruim opleidingsbudget en ruime mogelijkheden om jezelf te blijven ontwikkelen, is een arbeidsvoorwaarde die nog weleens wordt onderschat om je in de kijker te spelen bij IT-talent”, reageert Hans van der Spek, manager Kenniscentrum HCM en senior managing consultant bij Berenschot.

Figuur 2: In hoeverre vind je dat je voldoende ondersteuning krijgt van je werkgever om jezelf te ontwikkelen? (Bron: Salary Survey 2019)

Persoonlijk budget is hot

René Lap, directeur Benelux bij IT-opleider Global Knowledge, merkt ook dat opleiden een steeds belangrijkere secundaire arbeidsvoorwaarde is voor IT’ers. “Bedrijven die daar tijd en geld in steken, hebben een hogere tevredenheid onder hun personeel dan bedrijven die dat niet doen. Als je investeert in opleidingen, blijven mensen gewoon langer voor je werken.” Hij merkt dat werkgevers steeds vaker persoonlijke opleidingsbudgetten toekennen aan hun medewerkers. “IT’ers zijn dan zelf verantwoordelijk voor hun eigen ontwikkeling; de werkplek bepaalt niet langer.” Lap vindt dat een goede ontwikkeling. “IT’ers hebben steeds vaker het besef dat ze toekomstbestending moeten zijn. En om up-to-date te blijven moet je je blijven ontwikkelen en in jezelf investeren. Vroeger trainde je één keer in de vijf jaar, maar tegenwoordig moet je elke twee tot drie jaar terug als je bij wilt blijven.” Uit onderzoek blijkt dat na twee jaar actuele IT-kennis al gehalveerd is.

Uit recent onderzoek van boekingsplatform Edubookers blijkt dat met name developers – die doorgaans de banen voor het uitkiezen hebben – steeds vaker kiezen voor werkgevers die een individueel leerbudget aanbieden en een actief en sterk scholingsbeleid voeren. Maar liefst 87% van de ondervraagde softwareontwikkelaars geeft aan het belangrijk te vinden om te werken voor een organisatie die leren en ontwikkelen stimuleert en faciliteert, terwijl slechts 38% zegt dat hun werkgever ook daadwerkelijk een passend opleidingsaanbod aanbiedt. Vooral cursussen in HTML en Java worden vaak niet gefaciliteerd, terwijl de vraag enorm is.

Verder krijgt slechts 55% van de respondenten voldoende tijd om een opleiding te volgen. Softwareontwikkelaars denken in de praktijk twee tot drie dagen nodig te hebben om invulling te geven aan individuele leerwensen. Het opnemen van een vrije dag hiervoor wordt gezien als een extra drempel. Volgens een woordvoerder van Edubookers kan scholing al gestimuleerd worden met kleine interventies. “Wanneer organisaties een individueel budget en keuzevrijheid aan medewerkers aanbieden, moet men wel waarborgen dat medewerkers gemotiveerd worden om een training of opleiding te volgen. Daarom dienen organisaties het scholingsbeleid ook daadwerkelijk actief te communiceren en te activeren.”

Te weinig tijd

Ruim de helft van de IT’ers klaagt over een (te) hoge werkdruk. Van hen zegt 16% dat dit komt doordat hij of zij te weinig kennis en vaardigheden heeft. Lap: “Als we er niet op anticiperen, gaat die 16% alleen nog maar meer worden, gezien de razendsnelle ontwikkelingen in tech. Voor je het weet loop je achter en dat is een risico.” Qua technische vaardigheden denkt hij dan bijvoorbeeld aan kennis over cloud: om van on premise naar de cloud toe te gaan, moet de IT-skillset up-to-date blijven. “Maar niet alleen de taken, ook de rol van de IT-professional verandert. Hij heeft meer behoefte aan professional skills. Daarvoor kan hij trainingen volgen over feedback of bijvoorbeeld beïnvloeden en overtuigen. De IT-professional wordt steeds meer een businessconsultant.”

Omdat het gebrek aan tijd vaker de bottleneck dan het budget is, stelt Lap dat opleiders oplossingen moeten gaan bedenken die op de factor tijd inspelen. “Daarbij kun je denken aan onlineleeroplossingen: een training volgen vanaf je werkplek, zodat je kunt pauzeren als een werksituatie je aandacht opeist, óf blended leren.”

Volgens Demont van Computrain moet alles ‘kort, in minder tijd, bij voorkeur via zelfstudie en blended’. “Dat lijkt tijdwinst op te leveren. Maar het is niet altijd effectief. We weten dat zelfstudie een hoge mate van discipline vraagt van de medewerkers. Hun voorkeursleerstijl is nog steeds klassikaal, en ze vinden het daarnaast lastig om tijd vrij te maken voor die zelfstudie. Een vijfdaagse training terugbrengen naar twee dagen met drie dagen zelfstudie in eigen tijd betekent toch al snel zes tot acht avonden investeren, naast je werk. Het programma blijft onveranderd en tijd vrijmaken is echt een issue. Beter goed investeren met gelijk impact, dan (te) kort en geen rendement. Dat is pas waarde voor je geld.”