‘Arbeidsmarkt stabieler dan tijdens dotcomcrisis’

Uit gegevens van het UWV blijkt dat in de periode na het instorten van de Twin Towers en de beursgang van Nina Brinks World Online er meer dan 9000 werkloze IT’ers in Nederland bijkwamen. Op het ‘hoogtepunt’, in het eerste kwartaal van 2004, stond de teller op bijna 15.000 werkloze automatiseerders, om pas in de zomer van 2008 weer op het – lage – niveau van voor de crisis uit te komen.

In het eerste jaar na het uitbreken van die crisis vielen zo’n 4500 ontslagen. Dat waren er net zoveel als in het eerste jaar na het uitbreken van de kredietcrisis. En ook nu moet gevreesd worden dat de gevolgen van de crisis op de IT-arbeidsmarkt waarschijnlijk nog langer zullen doorwerken. Al wekt het verloop in de afgelopen maanden wel de indruk dat de werkloosheidsstijging afvlakt.

‘Hoogtepunt’Volgens experts zijn er echter belangrijke verschillen met de crisis van zo’n acht jaar terug. “De economische situatie van nu is vergelijkbaar, maar een belangrijk verschil is hoe de IT-arbeidsmarkt erop reageert. Ik heb het idee dat het mes minder hard in het personeelsbestand wordt gezet en dat er zuiniger met werknemers wordt omgesprongen. Werkgevers hebben van die periode geleerd”, zegt arbeidsmarktdeskundige Bas van de Haterd. Lucas Stassen van branchevereniging ICT~Office is het met hem eens. “Het gaat er zeker minder heftig aan toe dan tijdens de vorige crisis.”

Het huidige IT-personeelsbestand is volgens Stassen, Van de Haterd en Jacob Verschuur van Ernst & Young ICT Leadership ook stabieler en beter gekwalificeerd dan begin deze eeuw. “In de periode rond de millenniumwisseling werd door het enorme tekort aan goedopgeleide ICT’ers vaak gekozen voor omscholing van niet-ICT’ers. Hierdoor kwamen er mensen in de ICT terecht die er eigenlijk niets te zoeken hadden. Toen de boel ineenstortte, zakten zij massaal door het ijs”, blikt Verschuur terug.

Volgens Stassen hebben werkgevers geleerd van die tijd: “Massaal omscholen wordt niet meer gedaan. Er wordt meer werk uitbesteed aan landen waar wel voldoende IT-personeel voorradig is en er is sprake van een flexibele schil, doordat er veel meer zelfstandigen worden ingeschakeld en er vaker wordt gewerkt met contracten met een beperkte looptijd.” Volgens Verschuur leidt dit ertoe dat tijdens deze crisis vooral oudere IT’ers en mensen die werk doen dat verplaatst kan worden naar lagelonenlanden worden getroffen.

Een ander belangrijk verschil met de vorige crisis is het aantal IT-vacatures. “In heel 2002 waren er maar 1260 IT-vacatures, nu zijn dat er een paar duizend. Met name specialisten zijn nog altijd gewild”, licht Stassen toe. Volgens hem blijft ook nu de economie onder druk staat de vraag naar goed gekwalificeerde ICT’ers bestaan, omdat ICT minder cyclisch is geworden, in vergelijking met acht jaar geleden. “Door de verwevenheid van ICT met de alledaagse processen in economie en maatschappij blijven investeringen in ICT noodzakelijk. Je kunt er niet zomaar de stekker uittrekken.”

Over hoe de IT-arbeidsmarkt er op de korte termijn gaat uitzien, zijn de meningen verdeeld. Van de Haterd ziet de eerste tekenen van herstel. “De bodem lijkt bereikt. De vraag naar IT-professionals trekt weer voorzichtig aan. Al hou ik serieus rekening met een W-vormige recessie, waarbij er in 2010 sprake is van een stijgende lijn maar we volgend jaar wederom te maken krijgen met een klap, omdat de oorzaken van de kredietcrisis niet grondig genoeg zijn aangepakt.”

ICT~Office is optimistischer en verwacht dat er na de huidige recessie weer structurele tekorten zullen ontstaan, door een sterk oplopende vraag, een lage instroom vanuit de hogescholen en universiteiten en verdere vergrijzing. Bij langzaam economisch herstel zal het tekort oplopen tot 8600 ICT-professionals in 2015, bij een krachtig herstel tot wel 16.000.

Verschuur is minder optimistisch. “Vanuit de laatste gegevens van de ICT Barometer voorspel ik dat het niveau van de huidige ICT-conjunctuur en bestedingen blijft zoals het nu is; dus geen echte verbetering. Maar ook daarna zie ik geen grote opleving. “Ik verwacht dat we, als we de bodem hebben bereikt, zo’n beetje op hetzelfde niveau blijven hangen. De vergrijzing en de offshoringstrend zullen de vraag min of meer in balans houden.”