‘5G-nachtmerrie’ VS is herhaling van Nederlands scenario

Vrije zones

In het noorden van het land kon WiMAX niet worden uitgerold, vanwege storingsgevaar. Terwijl het nu in de Verenigde Staten de luchtvaart is die blokkeert, was dat in Nederland het ministerie van Defensie. Die gebruiker van een satellietgrondstation in het Friese dorp Burum zag namelijk communicatiestoring door WiMAX. En dat dus voor een best belangrijke toepassing. Net zoals nu in de VS voor vliegverkeer.

De oplossing was toen hetzelfde als nu: blokkeren, tegenhouden, een geografisch gebied aanduiden waarin de storingsfactor niet is toegestaan. In de VS 5G-vrije zones rond vliegvelden. In Nederland was dat grofweg het noorden van het land, waardoor telecomaanbieder Worldmax zijn ambitieuze plannen flink heeft moeten inperken. Landelijke dekking was immers onhaalbaar geworden.

Wat 5G betreft in de Verenigde Staten gaat het niet zo ver komen. Enerzijds omdat het om ‘slechts’ vliegvelden gaat. Wat draadloos netwerkverkeer betreft, valt daar vast een mouw aan te passen met 4G, Wi-Fi en/of 5G op andere frequenties, eventueel geschraagd met meer bedrade netwerken. Anderzijds is 5G niet meer te stuiten. Isolatiezones rond een aantal vliegvelden in de VS gaan deze draadloze technologie niet de das omdoen.

Ondergang van WiMAX

Dat in tegenstelling tot WiMAX. Krap een jaar nadat WiMAX-aanbieder Worldmax zich beperkte tot Amsterdam, met officieel nog plannen voor andere steden, heeft het bedrijf de handdoek in de ring gegooid. Verder is de alternatieve telecomtechnologie zelf uiteindelijk niet groots aangeslagen: noch in Nederland, noch in andere landen. De lokale Nederlandse kwestie van Burum is daar niet de oorzaak van. Het oprukken van 3G en daarna 4G wel.

Die nieuwere technologieën voor draadloze telecommunicatie boden vlottere verbindingen én hadden al vrij snel voordeel van een zogeheten vliegwielwerking. Meer telecomaanbieders brachten 3G en 4G, meer toestelproducenten maakten meer smartphones met ingebouwde 3G- en 4G-chips, waardoor meer telecomaanbieders die toestellen konden aanbieden en meer consumenten die draadloze technologie gingen gebruiken. Waardoor er meer vraag was naar 3G en 4G. Enzovoorts.

Na 3G nog botsing met 4G, en 5G

Saillant detail is nog wel dat de WiMAX-geschiedenis zich met 4G heeft herhaald. En nu met 5G nóg een keer. Het satellietgrondstation in Burum zat in 2016 de ingebruikname van 3GHz-frequenties voor 4G in de weg. De Nederlandse inlichtingendiensten AIVD en MIVD plus de Amerikaanse overheid waren niet van plan om met hun satellietcommunicatie, inclusief aftapmogelijkheden, te wijken voor snel draadloos internet. Het argument van staatsveiligheid weet de kracht van standaarden te weerstaan en is ook bestand tegen Europese sommaties om frequenties vrije te geven.

Bij de horde voor 4G in noord-Nederland werd toen ook al gelijk een schaduw vooruit geworpen; op 5G. Telecompaper wist eind 2016 al te voorspellen dat de 4G-blokkade te Burum óók van toepassing is op 5G. Deze prognose blijkt bewaarheid, hoewel het nu niet meer gaat om satellietcommunicatie en staatsveiligheid. Eind 2019 zijn namelijk de Friese afluisterschotels van de inlichtingendiensten verhuisd: naar een geheime plek in een niet onthuld buitenland.

Scheep- en luchtvaart

Toch is er nog een blokkade voor het snellere 5G: noodcommunicatie met schepen op zee en vliegtuigen in de lucht. Het Britse satellietbedrijf Inmarsat biedt dat aan vanaf satellietschotels in Burum en verzet zich tegen gedwongen verhuizing. Met succes, want afgelopen zomer heeft de voorzieningrechter in Rotterdam de communicatie-aanbieder in het gelijk gesteld. Internationale afspraken voor noodoproepen in de scheep- en luchtvaart wegen zwaarder dan de 5G-frequentiewens van de Nederlandse overheid, oordeelde de rechter vorig jaar.

Die uitspraak hangt als een zwaard van Damocles boven de laatste veilingsronde voor 5G in Nederland. Het gaat daarbij om frequenties in het 3,5 GHz-spectrum, wat wordt gezien als de belangrijkste 5G-band. Voor hoge snelheden en lage latency is dit frequentiebereik essentieel, stellen telecomaanbieders.

Deze frequenties zouden - na eerder uitstel - in het eerste kwartaal van 2022 geveild worden. De telecomsector is bezorgd en betoogt dat nieuw uitstel slecht is voor banen en voor innovatie. Toch lijkt het tot nieuw uitstel te komen, en wel tot eind dit jaar.

Wachten op adviescommissie

Het wachten is namelijk op het werk van een adviescommissie die eind vorig jaar is ingesteld. Deze groep experts moet tot een oplossing komen voor de 3,5 GHz-band en de satellietschotels in Burum. Deadline: 1 mei. Dan moet er een advies liggen waarmee de overheid aan de slag kan om een nieuw plan op te stellen. “Het gewijzigde plan kan naar verwachting op 1 oktober 2022 in werking treden”, meldde de Rijksoverheid in december.

“Daarna wordt, om te voldoen aan de Europese verplichting, zo snel mogelijk de frequentieruimte in de 3,5 GHz-band geveild voor landelijke mobiele communicatie zoals 5G.” Tot zover Nederland en hordes hier voor 5G vanwege kritiek radioverkeer voor scheep- en luchtvaart. In de Verenigde Staten is 5G gestuit op kritiek radioverkeer voor de luchtvaart. Voor bepaalde hoogtemeters in sommige vliegtuigen.

Tot eind 2022?

De Amerikaanse luchtvaarttoezichthouder FAA haast zich om hoogtemeters te keuren. Ondertussen wordt er druk overlegd met de telecomindustrie, waar aanbieders zich beklagen over de gang van zaken. Telecombedrijf én toezichthouder FCC (Federal Communications Commission) hebben eerder verklaard dat er heus wel genoeg bufferruimte zit tussen de C-band van 5G en het frequentiegebruik van de betreffende hoogtemeters.

Of dat echt afdoende is, had natuurlijk wel veel eerder uitgezocht kunnen worden. Als er maar naar de Nederlandse WiMAX-saga was gekeken. Een voorgeschiedenis die nu nog altijd doorloopt en die volgens plan eind 2022 tot een einde komt.