Nepnieuws

En het is zo simpel op te lossen als je je gewoon aan de volgende regels houdt:

• Iemand die wetenschappelijk bewijs heeft, moet zonder enige moeite kunnen aangeven om welk artikel het gaat en wie het wanneer geschreven heeft.
• Zoek het artikel op. Kijk of het in een gerenommeerd blad gepubliceerd is.
• Ga de personalia van de auteur na.
• Kijk naar zijn opleiding. Einstein de geoloog mag wat minder serieus genomen worden dan Einstein de fysicus. Waar is de auteur in kwestie werkzaam? Laat je zeker niet imponeren door namen als ‘Harvard Medical Institute’. Die instelling bestaat namelijk helemaal niet.

Bij de meeste hoaxen ben je nu klaar, maar soms kan het geen kwaad om een paar stapjes verder te gaan.

• Kijk om wat voor onderzoek het gaat. Een verkennend onderzoek is bedoeld om de kaders te scheppen voor een vervolgonderzoek. De resultaten ervan zijn hooguit indicatief – dat is iets anders dan ‘wetenschappelijk bewezen’.
• De onderzoeksopzet dient goed beschreven te zijn. Indien met bepaalde begrippen gewerkt wordt, dienen deze goed te zijn omkaderd. Keuzes in de onderzoeksopzet en evaluatie dienen te worden toegelicht en beargumenteerd.
• Bedenk dat zelfs een significant resultaat alleen telt als het door andere onderzoeken bevestigd wordt. Vooral in de sociale wetenschappen blijkt het aan die herhaalbaarheid weleens te schorten. Vaak mankeert er ook iets aan de grootte of opzet van de steekproef.
• Bestaan de aangehaalde artikelen wel en worden ze ook correct aangehaald?
• Hoe is het onderzoek ontvangen door collega-wetenschappers?

Nepnieuws is een probleem van alle tijden. Het internet heeft het alleen maar gemak­kelijker gemaakt om het te verspreiden. Nee, het probleem ligt gewoon bij ons. We zijn gewoon bang om voor dom versleten te worden. Doe er wat aan. Het kost wat tijd, maar echt moeilijk is het niet.