Ik ben architect én ethisch handelend persoon

Een architect brengt dan expliciet in kaart welke (externe) stakeholders welke waarden hebben en hoe deze waarden beïnvloed worden door architectuurkeuzes. #hoedan? Door marktonderzoek of een soort van referendum? Waarschijnlijk niet. En als wel: hoe ga je dan om met de waarden van een of meer uitgesproken minderheden die andere waarden hebben? Hoe zwaar wegen die dan ten opzichte van elkaar?

Iedere architect weet – als het goed is – dat hoe meer gezichtspunten op het probleem en de oplossing je opneemt in je principes, hoe meer tegenstrijdigheden deze gaan bevatten. Logisch want als je alle principes te pakken hebt, heb je alle gezichtspunten binnen en buiten de organisatie in beeld. Zo dit al mogelijk is, levert dit principes op, die elkaar deels overlappen maar toch niet hetzelfde zijn en in het ergste geval levert dit zelfs volledig tegengestelde principes op. Iedere organisatie is immers een vat vol tegenstrijdigheden.

Volgens de auteurs zijn architecten gewend de belangen van verschillende stakeholders tegen elkaar af te wegen. Maar hoe doe je dat? Adviseer je negatief als de directie ergens veel geld mee denkt te gaan verdienen, maar bepaalde groepen stakeholders van mening zijn dat dit niet ethisch is? Ga je daarover serieus de discussie aan?

Dit legt bloot wat ik erg mis in het artikel: het ethisch handelen van architect zelf. Iedere architect heeft als mens normen en waarden. Iedere integere architect zal in zijn of haar werk naar deze normen en waarden willen handelen. Voor mij persoonlijk heeft dat betekend:

• Stoppen met het ontwerpen van oplossingen die nooit gerealiseerd worden omdat de organisatie het eigenaarschap niet kan behappen.
• Negatief adviseren over oplossingen waarmee miljoenen euro’s belastinggeld worden weggegooid, omdat ze de problemen van 10 jaar geleden oplossen met even oude technologie.
• Stoppen met de schijnzekerheid van big designs up front voor oplossingen waarvoor jaren nodig zijn om ze te realiseren en waarvan niemand exact de weg ernaartoe kan voorzien.
• Stoppen met het creëren van architecturen waar niemand om heeft gevraagd en niemand wat mee doet.

Word klokkenluider als je weet dat er voor miljoenen niet is aanbesteed bij een overheidsorganisatie. Zoek een andere baan als je werkgever bijzondere persoonsgegevens oneigenlijk gebruikt. Lek een dossier als je klant bewust cijfers manipuleert.

We doen er als beroepsgroep beter aan om transparant te zijn over onze persoonlijke normen en waarden in plaats van die van anderen in ethische principes te vatten. Dat eerste en er ook naar handelen is al moeilijk genoeg.