Overslaan en naar de inhoud gaan

Ontslagrecht: Effect op de ICT-branche moeilijk in te schatten

Het Nederlandse ontslagrecht is niet uit te leggen aan HR-managers van buitenlandse bedrijven. Daarom alleen al is het goed als er aanpassingen komen, zegt Alain Camonier, een in IT en arbeidsrecht gespecialiseerde advocaat.
Dat zal niet het belangrijkste effect zijn dat minister Donner voor ogen staat bij zijn voorstellen voor veranderingen in het ontslagrecht. Het Kabinet wil vooral bewerkstelligen dat er minder mensen in Nederland langs de kant staan.
Maatschappij
Shutterstock
Shutterstock


Donners voorstellen om het ontslagrecht te flexibiliseren, hebben veel losgemaakt. Het is onzeker of Donner in de Tweede Kamer een meerderheid achter zijn plannen krijgt, nu de PvdA tegen het Europese referendum zal stemmen als hij zijn plannen niet wijzigt.
Het is de vraag wat een eventuele versoepeling van het ontslagrecht voor de cyclische ICT-arbeidsmarkt met zijn honger naar steeds nieuwe specialismen zal betekenen. Zal de voorgestelde versoepeling van het ontslagrecht de werking van de ICT-arbeidsmarkt ten goede komen? Volgens de vakcentrales zal de arbeidsmarkt door ingrijpen in het ontslagrecht niet beter gaan functioneren. In een gezamenlijk commentaar op Donners plannen stellen FNV, CNV en MHP: “De arbeidsmarkt zal naar verwachting juist slechter gaan werken, omdat oudere werknemers gemakkelijker en goedkoper kunnen worden ontslagen.” De aanpassingen zullen volgens de vakbonden een negatieve uitwerking hebben op de omgangsvormen in arbeidsorganisaties, het wederzijds vertrouwen van partijen bij de arbeidsovereenkomst en de loyaliteit van de werknemer tegenover de onderneming waarin hij werkt.
De Nederlandse arbeidsmarkt biedt al ruime mogelijkheden om flexibele arbeidsrelaties aan te gaan, menen de bonden en het bestaande ontslagstelsel functioneert heel behoorlijk. De werkloosheid is hier te lande het laagst (3,2 procent) van de Europese Unie. Werkgevers laten zich in het aantrekken en ontslag van personeel volgens de vakcentrales leiden door vooroordelen over allochtonen, gehandicapten, werknemers met een rafelrandje en ouderen. Een te soepel ontslagrecht is geen goede rem tegen dit type vooroordelen, en zal vooral de oudere werknemer – die het in de ICT-markt toch al bovengemiddeld moeilijk heeft – hard treffen.
De vakorganisaties slaan door in deze argumentatie, betoogde hoogleraar arbeidsrecht Jaap van Slooten van de Universiteit van Amsterdam, in NRC Handelsblad vorige week. Volgens Van Slooten wordt het ontslaan van medewerkers eenvoudiger, door een wijziging in de rechterlijke toets. In het huidige stelsel kan de rechter een ontslag weigeren als het in zijn ogen ‘onredelijk’ is. Als Donners plannen doorgaan, kan de rechter het ontslag alleen weigeren als er ‘geen enkele grond’ voor ontslag is. ‘Een’ grond is snel gevonden, het kan bijvoorbeeld zijn dat een op zich redelijk functionerende werknemer niet in een team past, of dat de werkgever het werk anders in wil richten. “Een werkgever kan sneller aantonen dat er een grond voor ontslag is, dan dat het ontslag redelijk is.”
Branchevereniging ICT~Office is voor flexibele arbeidsverhoudingen. Aangezien flexibilisering één van de uitgangspunten is van de aanpassing van het ontslagrecht, is ICT~Office blij met de voorstellen. De woordvoerder van ICT~Office kan niet zeggen of Donners voorstellen straks de ICT-werkgevers zullen helpen om kwalitatief goede professionals aan zich te binden. “Welk effect de plannen zullen hebben op de sector kan ik niet zeggen, de voorstellen moeten nog waarheid worden”, zegt Ted van Hintum.
Lineke Sneller is voorzitter van het NGI, platform voor ICT-professionals. Binnen het NGI zijn de meningen over de veranderingen in het ontslagrecht verdeeld. “De sector kampt met grote personeelstekorten en dus hebben wijzigingen in het ontslagrecht nu niet de eerste prioriteit. We zijn blij met de aandacht voor scholing en ‘employability’ in Donners plannen.”
Karim Henkens, algemeen directeur van Centric IT Solutions, stelt dat flexibel ontslagrecht kan bijdragen aan de werkgelegenheid. Hij ziet het bijvoorbeeld in Zwitserland, waar Centric actief is. “Je neemt makkelijker mensen in dienst in plaats van af te wachten of gebruik te maken van relatief dure inhuur.”
De risico’s voor oudere IT’ers worden volgens Henkens met de voorstellen niet groter. “Elke IT’er die onder de maat of niet functioneert, zal een extra prikkel krijgen om te gaan performen. Onze oudere IT’ers en consultants zullen in de eventuele nieuwe situatie net zo comfortabel zitten als in de oude.” Henkens denkt niet dat soepeler ontslagrecht op korte termijn zal helpen om de krapte op de arbeidsmarkt te verminderen. Maar als de markt in de komende twee jaar gaat normaliseren, zal flexibilisering er wel toe leiden dat je makkelijker mensen aanneemt als de markt aantrekt. “Bij het huidige ontslagrecht kijk je toch eerst nog eens of één zwaluw alweer zomer maakt.”
In de praktijk van Alain Camonier gaat het in 80 procent van de IT-ontslagzaken om zogeheten geregelde ontbindingen. Camonier verwacht niet dat hierin veel zal veranderen. Hij is voorstander van de plannen van Donner, omdat er echt iets aan het ontslagrecht moet gebeuren. “De preventieve toets van elk ontslag werkt verlammend en is administratief buitengewoon belastend. De ‘ontslagbescherming’ die werknemers genieten, zet een rem op de arbeidsmobiliteit en maakt mensen terughoudend bij een ontslag op bedrijfseconomische gronden, terwijl ze hun kansen zouden moeten pakken.”
De voorstellen van Donner laten veel regelingen intact die aan het ontslagrecht zijn gekoppeld. Dat maakt het lastig in te schatten wat de effecten van het nieuwe ontslagrecht voor de ICT-sector zullen zijn. Camonier: “Neem de regeling in de Wet Melding Collectief Ontslag. Een werkgever wil meer dan twintig medewerkers tegelijk ontslaan op bedrijfseconomische gronden. Als het CWI daar na toetsing mee akkoord gaat, hoeft de werkgever in Donners plannen zijn medewerkers geen ontslagvergoeding te betalen.
Maar op basis van de Wet Melding Collectief Ontslag heeft de werkgever straks nog steeds de plicht om de vakbonden over het collectieve ontslag te informeren. De bonden zullen vervolgens over een sociaal plan willen onderhandelen met de werkgever, maar moeten wel voldoende leden hebben binnen de onderneming om een sociaal plan daadwerkelijk te kunnen realiseren. Om deze reden wordt het voor ICT-medewerkers voordelig om lid te worden van een vakbond. Camonier sluit daarom niet uit dat de voorstellen van Donner een ‘blessing in disguise’ zijn voor vakbonden, die immers al jaren proberen hun ledenaantal en invloed binnen de ICT-bedrijven te vergroten.
Henk Wolf – directeur van Jenrick, dat bemiddelt tussen IT-specialisten en opdrachtgevers – is van mening dat een medewerker als kwetsbare partij een behoorlijke ontslagbescherming dient te genieten. Ook nu kan een werkgever in vrijwel alle gevallen waarin dat noodzakelijk of wenselijk is afscheid nemen van een medewerker. “Dat er voor de werkgever een prijskaartje aan vast zit, is niet meer dan billijk. Maar de procedures mogen van Wolf wel eenvoudiger. “Een werkgever moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Personeel aannemen en prima bedrijfsresultaten halen, maar bij tegenwind dat personeel weer aan de kant schuiven, is te makkelijk.” Het effect van Donners voorstellen kan volgens Wolf zijn dat de leegloop in slechte tijden op (bankzittende) medewerkers wordt afgewenteld. “Het resultaat daarvan is een groot verlies aan kennis en mensen, die bij een aantrekkende markt niet allemaal zullen terugkeren. Zo ontstaat er een nog groter tekort.”


Ontslagrechtstatistiek
In 2006 werden 102.823 ontslagprocedures in gang gezet, waarvan 48.610 bij het CWI en 54.213 bij de rechtbanken. Voor het eerst in jaren kwamen er in 2006 bij de rechtbanken meer ontbindingsverzoeken binnen dan bij het CWI aanvragen voor ontslagvergunningen, zo blijkt uit Ontslagstatistiek, de jaarrapportage van het ministerie van Sociale Zaken over 2006. Het CWI handelde 46.479 ontslagaanvragen af, 51 procent minder dan in 2005. In 86 procent van de gevallen werd de vergunning verleend. Bij de rechtbanken kwamen in 2006 twintig procent minder ontbindingsverzoeken binnen en werd naar schatting 98 procent gehonoreerd.

Lees dit PRO artikel gratis

Maak een gratis account aan en geniet van alle voordelen:

  • Toegang tot 3 PRO artikelen per maand
  • Inclusief CTO interviews, podcasts, digitale specials en whitepapers
  • Blijf up-to-date over de laatste ontwikkelingen in en rond tech

Bevestig jouw e-mailadres

We hebben de bevestigingsmail naar %email% gestuurd.

Geen bevestigingsmail ontvangen? Controleer je spam folder. Niet in de spam, klik dan hier om een account aan te maken.

Er is iets mis gegaan

Helaas konden we op dit moment geen account voor je aanmaken. Probeer het later nog eens.

Maak een gratis account aan en geniet van alle voordelen:

Heb je al een account? Log in

Maak een gratis account aan en geniet van alle voordelen:

Heb je al een account? Log in