Laserprinters vervuilen tóch

Uiteindelijk zijn drie bronnen van kleine deeltjes geïdentificeerd, te weten het printerpapier, de smeermiddelen die in het apparaat zijn gebruikt en de toner. Salzhammer: “Om met dat laatste te beginnen: het gaat dan niet om de kleurdeeltjes, maar om de was en de paraffinederivaten die in de toner zijn gebruikt. Waneer die worden verwarmd, dan verdampen er delen, die als fijnstof in de lucht terechtkomen. Idem dito bij het papier. Dat wordt aan het eind van de printgang opgestookt tot minimaal 80 en maximaal 220 graden en ook dat zorgt voor verdamping van allerlei stoffen.

Geavanceerde testfabriekDe printers zijn bij het WKI in een speciale testruimte geplaatst, waarin de temperaratuur constant 23 graden bleef. De lucht in de ruimte werd net zo gezuiverd als in een cleanroom. Sensoren meten alle vrijkomende stoffen, zowel kwalitatief als kwantitatief. Het onderzoek heeft informatie opgeleverd over welke stoffen in welke mate vrijkomen bij het gebruik van laserprinters. “Daarmee wordt niets gezegd over de eventuele schadelijkheid van die stoffen voor de mens. Kijken we naar het bakken van de toner op het papier in de printer, dan zien we processen die ook optreden bij het roosteren van brood”, zegt onderzoeker Salzhammer.De huidige tests zijn uitgevoerd op nieuwe printers. Er wordt gewerkt aan een vervolgproef, die ook oude exemplaren aan de tand voelt.

Allereerst gaat het vocht uit het papier verdampen en die damp weekt andere substanties los. Bij de smeermiddelen is het ook weer paraffine dat verdampt, in dit geval in combinatie met siliconen.”In augustus vorig jaar heeft het Wilhelm­-Klauditz Institut (WKI) ook al onderzoek gedaan naar de emissie van fijnstof door laserprinters, faxen en soortgelijke apparatuur. Dat onderzoek werd gedaan in samenwerking met de Queensland University of Technology in Bris­bane. Ook het huidige onderzoek is verricht in samenwerking met de Australiërs. “Zij hebben erg veel ervaring met het detecteren van zeer fijne deeltjes, terwijl wij op WKI expertise hebben op het gebied van organische verbindingen. Wat dat betreft vullen we elkaar goed aan. Bij het huidige onderzoek hebben we alle printers van het vorige onderzoek weer aan de tand gevoeld. En allemaal produceren ze fijnstof, dat loskomt uit de vele openingen die een printer nu eenmaal rijk is.”Producenten en gebruikers van laserprinters hebben, naar aanleiding van het vorige onderzoek, maatregelen genomen om de schade te beperken. Zo zijn filters aangebracht boven de koelsleuven van het tonergedeelte. Naar nu blijkt had dat maar weinig zin. “De bak waarin de bedrukte vellen terechtkomen, is een ware fontein van allerlei stoffen, en daar heeft niemand tot nu toe op gelet. Ik pleit dan ook voor een andere aanpak. Om te beginnen kan het printen beter gecentraliseerd plaatsvinden. Het is uit milieutechnisch maar ook economisch oogpunt niet meer verantwoord om iedere medewerker een eigen printer te geven. Zet de printer centraal neer en zorg daar voor een adequate filtering en afzuiging”, zegt Salzhammer.Printerfabrikant Xerox ziet in dit onderzoek een bevestiging van zijn stelling dat de toner niets te verwijten valt. Eerder dit jaar publiceerde de universiteit van Ros­tock en onderzoek waaruit bleek dat toner een kwade genius was. Xerox nam daar, samen met overkoepelende organisatie Bitkom in Duitsland, afstand van. Bitkom is een organisatie voor ICT en nieuwe media, waarin zo’n 1200 bedrijven vertegenwoordigd zijn.Ook HP ziet zich bevestigd in zijn mening dat toners ongevaarlijk zijn. Via woordvoerder Frank Lenderink, environmental manager Benelux, laat de firma weten dat “ultrafijne deeltjes overal voorkomen, of je nou brood roostert of kaarsen aansteekt. Dat neemt niet weg dat HP sterk oog heeft voor de veiligheid van de gebruikers. Er wordt momenteel gewerkt aan standaardtestprocedures om de uitstoot te kunnen meten. Ook wordt onderzoek gedaan naar de chemische samenstelling en de fysieke eigenschappen van de vrijgekomen deeltjes.”Op dit gebied zijn er vrijwel geen onderzoeken gedaan. Wel heeft men in het verleden proefdieren toner te eten gegeven om te kijken of ze er iets aan overhielden. Dat bleek niet zo. Salzhammer: “Van verdere proeven is mij niets bekend, hoewel er binnen de Duitse overheid wel plannen bestaan voor onderzoeken waarbij dieren bepaalde substanties inademen.”