Lieske van Wifferen, Ellen Lakens-van Veldhoven, Marith Dieker en Theo Theunissen leiden toekomstige professionals op die zijn gespecialiseerd in respectievelijk rechten, autotechniek en informatica. Zij zien dat die jonge professionals vraagstukken vooral vanuit hun eigen vakgebied aanpakken. Tot een breed gedragen oplossing komt het dan niet altijd. Multidisciplinaire samenwerking in de opleiding van jonge professionals kan daar verbetering in brengen.

‘Vooruitgang’ begint vaak met nieuwe kennis, ervaringen en uitvindingen van wetenschappers en ingenieurs. De vraag waarom zij vooruitgang boeken, beantwoorden zij vaak met: omdat het kan! Ook studenten van onze technische opleidingen leren oplossingen te vinden door (nieuwe) dingen te maken, door te onderzoeken wat kán en dragen op die manier - als jonge ingenieurs - bij aan ontwikkelingen binnen onze maatschappij. 

Het recht is voor veel ingenieurs vreemd. Zij gaan ervan uit dat alles is toegestaan, tenzij het expliciet verboden is. Juist deze mindset zorgt voor innovatie. Helaas lopen de juridische kaders vaak achter op de ontwikkelingen. Het is voor juristen immers moeilijk wetgeving te maken voor innovaties die er nog niet zijn. Daardoor wordt wetgeving vaak pas opgesteld nadat innovaties worden toegepast.[1] Maar zelfs als een innovatie past binnen de juridische kaders, is de vraag of een innovatie ook maatschappelijk gewenst is. In dit artikel pleiten wij ervoor om al in de opleiding van jonge IT-professionals aandacht te besteden aan de consequenties van hun oplossingen en innovaties, om ook de ethische vraag te stellen over de wenselijkheid van hun ideeën. Dit denkproces kan goed worden aangejaagd door drie ogenschijnlijk simpele vragen over de innovatie te stellen: kan het, mag het, en zo ja, moet het dan ook? Wij exploreren deze vragen met de zelfrijdende auto als casus.

Kan het?

Moderne auto’s zijn steeds meer uitgerust met technologieën die de bestuurder moeten ondersteunen. Deze ADAS (Advanced Driver Assistance Systems, of ‘rijhulpsystemen’) worden gezien als opmaat naar een volledig zelfrijdende auto.[2] In deze technologieën wordt flink geïnvesteerd, omdat men ervan uitgaat dat volledig autonoom verkeer leidt tot verhoogde verkeersveiligheid, minder (dodelijke) verkeersongevallen, lagere CO2-uitstoot, efficiënter gebruik van infrastructuur, een verschuiving naar andere maak- en beheersprocessen en lagere kosten[3].