Jelle Wijkstra's blik op 2014: Microsoft is Microsoft niet meer

Het was zonder twijfel het meest beeldende moment, dit jaar, van de transitie die Microsoft doormaakt: waar zijn voorganger opensourcesoftware als kankergezwel betitelde, prees de huidige Microsoft-topman openlijk de verbondenheid tussen Microsoft en Linux. 'Microsoft loves Linux', zei Nadella bij de annoncering van de uitbreiding van Microsofts Azure-clouddienst. Om dat te onderstrepen had hij een slide laten maken zoals jongens die voor hun meisje in de boom krassen.

Maar het is niet alleen richting de cloud dat Microsoft openlijk flirt met open source. Microsoft maakte ook enkele belangrijke componenten uit zijn portfolio ontwikkeltools open source, waaronder de volledige .Net core stack voor servers, ASP.NET, het Roslyn .NET-compilerplatform, het .NET Micro Framework, .NET Rx en de programmeertalen Visual Basic en C#.

Cloud steeds belangrijker

Bij de cloud speelt open source een extra belangrijke rol en cloud speelt een belangrijke rol in Microsofts toekomstplannen. Anno 2014 genereert Azure voor Microsoft al zo’n 4,48 miljard dollar omzet. Twee miljoen Visual Studio-ontwikkelaars maken er gebruik van, en er draaien 1,2 miljoen SQL-databases in Microsofts cloud. Azure verwelkomt wekelijks 10.000 nieuwe klanten. Microsoft zet daarom vol in op de cloud. Het investeert 4,5 miljard dollar in nieuwe datacenters. Dit jaar opende Microsoft nieuwe datacenters in twee regio’s in Australië. Dat brengt het totaal aantal regio’s van waaruit Microsoft klanten bedient op 19.

Voor eenkennigheid is in zo’n speerpunt van bedrijfsontwikkeling geen plaats. Wie geen Windows wil, kan zijn toepassingen bij Microsoft draaien op 1 van 5 Linux-distributies, wilde Nadella maar gezegd hebben. Halverwege dit jaar draaide al 20 procent van Microsofts cloud-rekenkracht onder Linux.

Windows komt niet langer eerst

Op meer punten is Microsoft een andere koers gaan varen. Waar het in de mobiele arena vroeger iOS en Android schuwde of op de tweede plaats stelde, brengt het nu onbeschroomd nieuwe versies van Office voor iPhone en iPad uit die veel prettiger werken en beter op mobiele platforms zijn toegerust dan wat voor Windows Phone op de markt is. Microsofts Skype werkt op Android en iOS in de jongste versies beter dan op Windows Phone. En Office for the iPad zag zelfs eerder het licht dan de voor aanraakschermen geoptimaliseerde versie ervan voor Windows 8.

'Gratis' niet langer vloeken in de kerk

Microsoft is ook anders gaan kijken naar zijn verdienmodellen. “Eén van de zaken die Microsoft geleerd heeft”, zei Nadella in een interview met CBNC, “is dat je niet altijd moet proberen altijd vanaf dag één te laten betalen voor gebruik. Het kan verstandiger zijn eerst gebruik te genereren. Een gebruikersbasis vergroot de kans dat je geld kunt gaan verdienen door extra service rond zo'n dienst aan te bieden.” Als voorbeeld noemde Nadella de opslagdiensten OneDrive en OneDrive for Business. "We willen dat iedereen OneDrive gebruikt. En als je het dan gaat gebruiken voor je bedrijf, dan willen we er geld voor zien. We willen dus niet je ons pas kunt gebruiken wanneer je een bedrijfslicentie of abonnement hebt."

Opmerkelijker nog was het gratis maken van de licentie op Windows 8 voor bouwers van tablets en notebooks met een beeldscherm van minder dan 9 inch. Achterliggende idee: daarmee kan met goedkope apparaten marktaandeel worden gewonnen in de mobiele markt.

Dat gaf aanleiding tot het gerucht dat Windows 10 mogelijk gratis zou worden. COO Kevin Turner drukte die speculatie onlangs de kop in, maar liet daarbij nogmaals doorschemeren dat Microsoft inderdaad nadenkt over de manier waarop het geld kan verdienen aan zijn klanten. Software gratis weggeven is nadrukkelijk een optie. Dat is iets waar oprichter Bill Gates - opgegroeid in een tijd dat software als extraatje beschouwd en als incentive weggegeven werd bij de perperdure hadware - in het verleden altijd mordicus op tegen was. Mogelijk ook dat van Windows een Software-as-a-Service-variant komt, net als van Office.

Opener organisatiecultuur

Zelfs het uitlekken van tussenversies van zijn Windows-previews beleeft Microsoft anno 2014 anders. In het verleden reageerde Microsoft altijd zuinigjes, en probeerde het het bekijken van zo'n gelekte versie te ontmoedigen met de opmerking dat die ongetwijfeld vol malware moet zitten. Onlangs reageerde Gabe Aul, die leiding geeft aan de ontwikkelgroep binnen Microsofts divisie besturingssystemen, op het uitlekken van een voorlopige versie van Build 9901.met de tweet: "Hoe kunnen we boos worden over het feit dat zo veel mensen ons nieuwe materiaal willen proberen?" Wel waarschuwde Aul dat mensen die de gelekte versie installeren, straks de officiële build 9901 niet automatisch zullen kunnen downloaden, maar van schijf zullen moeten laden. Maar ook hier geen spoor van het opwekken van angst en onzekerheid: het downloadprobleem wordt veroorzaakt door een bug in de huidige versie, gaf Aul ruiterlijk toe.

Die veranderingen zijn natuurlijk niet allemaal pas in gang gezet toen Satya Nadella aan het roer kwam. Veel moet al in gang zijn gezet onder Ballmer – en met Bill Gates in een prominente rol in het bestuur. Maar met Nadella waait er wel een andere wind door de Microsoft-burelen, een frisse wind.

Conclusie: sinds 2014 is Microsoft Microsoft niet meer. Maar ik denk niet dat dat voor de concurrentie een geruststellende gedachte is, integendeel.