Intel en AMD produceren en procederen

Beide halfgeleiderfabrikanten liggen al ruim twintig jaar regelmatig met elkaar overhoop. AMD zegt nu nieuwe aanwijzingen te hebben dat Intel ernstig over de schreef is gegaan. Het bewijsmateriaal kwam boven water tijdens onderzoek van de Japanse Fair Trade Commission, die in maart vaststelde dat Intel kortingen gaf aan vijf fabrikanten die in ruil beloofden geen of minder producten van AMD en Transmeta in te kopen. AMD zegt zich in zijn voortbestaan bedreigd te zien door de gedragingen van Intel. AMD heeft zijn grieven opgenomen in een 48 pagina’s tellende aanklacht voor de districtsrechtbank in de staat Delaware. Intel diende de tegenpartij eind augustus van repliek met een document van 63 pagina’s waarin, zoals te verwachten viel, alle beschuldigingen worden ontkend. Intel betoogt zijn dominante marktpositie louter te hebben bereikt door continu te investeren in onderzoek en productiecapaciteit. Afspraken met fabrikanten en distributeurs leverden slechts prijsvoordeel voor de consument op. AMD zou erop uit zijn Intel te weerhouden van prijsverlagingen om zo zelf niet op prijs te hoeven concurreren. Verder ontkent Intel een monopolie te hebben en verwijst naar uitlatingen van AMD-topman Hector Ruiz zelf, die kortgeleden nog zei dat zijn bedrijf "nog nooit tevoren zo’n sterke positie heeft gehad". AMD’s vice-president Thomas McCoy reageerde prompt met de uitspraak dat "Intels reactie niet verrassend is gezien wat ze proberen te verbergen, maar de feiten van misbruik van monopolie zijn helder en onweerlegbaar". Onderzoeksbureau Gartner ziet in de beschuldigingen niet alleen een juridische aanklacht maar ook een mediacampagne. AMD plaatste immers paginagrote advertenties in Amerikaanse dagbladen om zijn standpunt voor het voetlicht te brengen. Volgens Gartner zijn sommige van de vermeende praktijken, ‘als ze waar blijken te zijn’, ernstig genoeg om tegen op te treden, ongeacht of Intel een monopoliepositie heeft. Het gaat dan om bedreigingen met het mes op de keel die niets met normale contractuele overeenkomsten te maken hebben. Gartner voorziet dat een rechtszaak als deze jaren kan gaan duren, tenzij de federale overheid of individuele staten in de VS er een antitrustzaak van zouden willen maken. Het vuurtje zal vermoedelijk oplaaien tijdens de ‘waarheidsvinding’, zodra AMD het recht opeist in de kantoren van Intel naar bewijsmateriaal te mogen zoeken. "Geen enkel bedrijf wil dat advocaten in zijn e-mail en andere archieven komen snuffelen", aldus Gartner. Het onderzoeksbureau verwacht niet dat de rechtszaak invloed zal hebben op de IT-branche in het algemeen. Klanten van AMD en Intel krijgen het advies hun inkoopplannen voor computersystemen ongewijzigd te laten. Beide chipfabrikanten zullen zich door het geschil niet laten afleiden van hun normale bedrijfsvoering, verwacht Gartner. De rivaliteit tussen AMD en Intel kwam slechts af en toe aan de oppervlakte tijdens het halfjaarlijkse Intel Developer Forum (IDF), waarvan onlangs de najaarseditie werd gehouden. Duizenden ontwikkelaars van hard- en software op basis van Intel-chips waren naar San Francisco getrokken om kennis te nemen van de laatste ontwikkelingen en vooral ook de toekomstplannen van het bedrijf. Bij het aanbreken van IDF Fall 2005 deelde AMD een plaagstoot uit door Intel in opvallende dagbladadvertenties tot een ‘dual-core duel’ uit te dagen. AMD gaat er prat op in april van dit jaar als eerste een x86-serverchip met twee processorkernen in de Opteron-serie te hebben geïntroduceerd. Nu pas is ook Intel zo ver. "In de geest van eerlijke en open concurrentie" drong AMD in zijn met een boksring verluchtigde advertentie aan op een krachtmeting op basis van standaard-benchmarks waarbij serverbelastingen en energieverbuik worden gemeten. Het duel mag plaatsvinden op elk gewenst tijdstip in 2005 "om Intel tijd te gunnen zijn ‘optimale’ dual-core processors uit te brengen", bood de uitdager treiterig aan. Intel-topman Paul Otellini maakte in San Francisco desgevraagd weinig woorden vuil aan de oproep van zijn concurrent. "Volgens mij worden bedrijven en producten nog altijd het beste op de markt beoordeeld", zei hij droogjes. Het ziet er dan ook niet naar uit dat Intel de handschoen voor een duel opneemt. Dual-core, of liever nog multi-core, vormde wel het centrale thema van IDF. Het is de laatste paar jaar steeds duidelijker geworden dat er grenzen zijn aan de verhoging van kloksnelheden om de prestaties van microprocessors op te schroeven. De nadelen in de vorm van stijgend energieverbruik en daarmee hitteontwikkeling nemen onevenredig toe. Nadat fabrikanten jarenlang een gigahertz-race hadden gevoerd, is de kloksnelheid op ongeveer 4 GHz blijven steken. Niet voor niets is de kloksnelheid verdwenen uit de typenummers en is deze slechts met moeite in de specificaties terug te vinden. Zowel Intel als AMD zoekt het nu in het parallel laten werken van twee of meer processorkernen (‘cores’) in één chip. Daardoor kunnen de prestaties doorgroeien maar blijft het stroomverbruik binnen de perken. "Performance per watt is de maatstaf", verkondigde Otellini in zijn openingstoespraak in San Francisco. Het streven naar zuinigheid werd in 2003 al ingezet met Banias, de eerste generatie van de Centrino-chips voor notebooks. In 2004 volgde de tweede generatie (Dothan) en begin 2006 ziet nakomeling Yonah, die per watt ruim het dubbele presteert van Banias, het licht. De omschakeling naar multi-core zal in hoog tempo plaatsvinden. Op dit moment lopen meer dan vijftien ontwikkelingsprojecten voor processors met twee, vier of meer kernen. De levering van twee modellen, de Pentium D en Pentium Extreme Edition, is inmiddels begonnen. Eind 2006 zal meer dan 70 procent van de ‘performance’-processors (lees: Pentiums) die Intel voor bureau-pc’s aflevert twee of meer kernen hebben. Hetzelfde geldt voor notebooks. Bij de servers en werkstations is het aandeel dan al minimaal 85 procent. Een jaar daarna, eind 2007, zal zelfs 90 tot 100 procent multi-core zijn. CPU-ontwerpen met slechts één kern zijn dan - voor zolang het duurt - aan budget-chips zoals de Celeron. Tussen nu en eind volgend jaar wil Intel zestig miljoen multi-core chips fabriceren. Om dit mogelijk te maken, brengt het bedrijf een nieuw productieproces in stelling waarbij de kleinste afmetingen van de chips slinken van 90 nanometer naar 65 nm. De komende maanden zal het nieuwe procédé op stoom komen. Over een jaar maakt Intel al meer 65 nm- dan 90 nm-chips, voorspelt Otellini. De bestaande ‘fabs’ worden omgebouwd voor de productie van chipsets. Tijdens de conferentie presenteerde Intel een routekaart of ‘roadmap’ met een duizelingwekkend aantal platforms, processorfamilies en daarvan afgeleide varianten. Het is veelzeggend dat de fabrikant zich geroepen voelde een ‘fact sheet’ met een vertaaltabel te verspreiden. Daarop prijken tientallen codenamen die de eindgebruiker nooit als zodanig zal tegenkomen. Het mobiele platform heet intern Napa. Onder die vlag komen chips met namen als Yonah en Merom op de markt. Voor consumenten-pc’s heeft Intel de platforms Anchor Creek (2005) en Bridge Creek (2006) in petto, voor kantoor-pc’s luiden de codenamen Lyndon en Averill. Onder beide platforms vallen diverse leden van onder meer de Presler- en Conroe-familie en alleen voor zakelijke pc’s ook nog Cedar Mill. Op de server-roadmap staan de platforms Bensley, Truland, Richford en Reidland. Voor werkstations is de codenaam Glidewell bedacht, met Dempsey en Woodcrest als producten. Intel werkt intussen ook aan de integratie van de twee microarchitecturen die de basis vormen van zijn twee belangrijkste processorfamilies. De huidige Pentium 4- en Xeon-processors berusten op de NetBurst-architectuur, terwijl voor energiezuinige notebooks de Mobile-architectuur (Centrino) wordt gebruikt. Intel wil de beste elementen van beide blauwdrukken in de tweede helft van 2006 samenvoegen onder de prozaïsche naam Next-Generation Micro-architecture. Vanaf dat moment zal de nieuwe micro-architectuur het fundament vormen voor alle processors van Intel voor notebooks, desktop-pc’s en servers. De grote aandacht tijdens IDF voor microprocessors en multi-core zou bijna doen vergeten dat Intel ook bezig is zijn invloed op andere segmenten van de pc-industrie en op de elektronicasector als geheel te verbreden. Naast het in deze krant al uitgebreid beschreven platform Viiv voor multimedia-pc’s, dat begin 2006 tot tastbare producten moet leiden, ziet Intel zogeheten ‘opkomende markten’ (ontwikkelingslanden) als een interessante nieuwe doelgroep. Speciaal daarvoor is de afdeling Channel Platforms Group opgericht, met ontwerpcentra in Shanghai, Bangalore, Caïro en Sao Paulo. Er is al een referentieontwerp gemaakt voor een goedkope Community PC met extra stoffilters die desnoods op een gewone auto-accu werkt. Intel ziet ook grote mogelijkheden voor draadloze netwerken (met name WiMX) in arme landen met een gebrekkige vaste infrastructuur. Een heel andere toepassing waar Intel Research zich op heeft gestort is dat van goedkope sensornetwerken, opgebouwd uit zogeheten motes (piepkleine computers), die bijvoorbeeld de verspreiding van ziekteverwekkende insekten in kaart brengen. Een ander terrein waar Intel zijn zinnen op heeft gezet is de gezondheidszorg. Vice-president Louis Burns, voorheen verantwoordelijk voor zakelijke pc’s, is sinds kort hoofd van de nieuwe afdeling Digital Health. Op IDF hield Burns - die zelf een 19-jarige dochter heeft die speciale zorg nodig heeft - een bewogen pleidooi voor grotere inzet van ICT in de zorgsector. Hij refereerde aan de almaar stijgende kosten van de gezondheidszorg, mede als gevolg van de vergrijzing van de bevolking. "Het leeuwendeel van de softwareuitgaven in de gezondheidszorg is gemoeid met het koppelen van proprietary systemen", had Burns met verbazing vastgesteld. Er valt veel te winnen door de efficiency van de medische zorg te vergroten en vooral ook door standaarden te zetten, meent Burns. Hij demonstreerde prototypes van diverse apparaten die controle op afstand mogelijk maken, zoals een testsysteem voor lijders aan de ziekte van Parkinson. In de herfst begint een veldonderzoek van dit In-Home Detection System met 75 patiënten. Intel denkt dat ook in de zorgsector draadloze technologie - uiteraard op basis van Intel-chips - heilzaam kan uitwerken. In Australië is bijvoorbeeld een pilot gaande met een ‘wired community rond een ziekenhuis. Op de eerstvolgende IDF in maart 2006 wil Burns meer details presenteren over de vooruitgang die zijn nieuwe divisie heeft geboekt.